Pompa Nedir ? Çeşitleri (Tipleri) Nelerdir?

Pompa başka bir kaynaktan aldığı mekanik enerjiyi dönüştürerek sıkıştırılamayan akışkanlara hidrolik enerji olarak veren bir makinadır. Pompa tipi, pompanın birlikte kullanılacağı akışkan ve pompanın bağlanacağı tesisat olarak belirtebileceğimiz bu üç parametre eğer düzgün şekilde incelenmemişse muhtemelen ya sistem çalışmayacaktır ya da verimsiz çalışıp ciddi bir enerji tüketimi oluşacaktır.

Pompa Nedir? Çeşitleri (Tipleri) Nelerdir?

Pompalar çalışma prensiplerine göre iki sınıfa ayrılırlar;

üHacimsal Pompalar ( dişli, pistonlu, diyaframlı, burgulu vb. pompalar )

üRotadinamik (döner hareket ) Pompalar ( santrifüj, eksenel ve karışık akımlı pompalar )

Pompalarla ilgili temel kavramlara göz atacak olursak bunların başında hidrolik güç, debi ve manometrik yükseklik gelmektedir. Kavramlara dönecek olursak hidrolik güç sıvıya birim zamanda verilen enerjidir. Debi ise birim zamanda basılan akışkan hacmidir, çoğunlukla m3/sn, m3/saat ve lt/sn birimleri ile karşımıza çıkar.

♦ Hacimsel (Volümetrik-Pozitif Deplasmanlı) Pompalar

Bu pompaların temel çalışma kuralı akışkanın kapalı hacimler şeklinde düşük basınç (emme) bölgesinden yüksek basınç (basma) bölgesine taşınmasıdır. Kendi içinde doğrusal hareketli (Pistonlu, membranlı vs.) ve dönel hareketli (dişli, vidalı, paletli vs.) olmak üzere ikiye ayrılır. Hacimsel pompaların teorisi çok basittir. Manometrik yükseklik sistem için gerekli değerde kendiliğinden oluşur. Teorik olarak sonsuza kadar gidebilir. Debi değerleri ise birim zamanda taşınan kapalı akışkan hacmi toplamı kadardır.

♦ Rotodinamik (Santrifüj‐Karışık Akımlı‐Eksenel) Pompalar

Bu tip pompalarda akışkanın içinde çalışan bir çark bulunur. Kapalı hacim söz konusu değildir. Rotodinamik pompalar basitçe, akışkana hızlı hareket eden kanatlar ya da özel tasarlanmış belirli düzenekler aracılığı ile momentum kazandırırlar. Akışkanın momentumu açık kanallardan geçerken artar ve daha sonra yayıcı bölüme girerek, mevcut olan akışkanın yüksek hızını basınç artışına dönüştürür. Santrifüj pompalar, karışık akışlı pompalar ve eksenel pompalar olmak üzere üç şekilde sınıflandırılırlar. Bu sınıflandırmayı etkileyen en önemli unsur pompaların özgül hızı ve buna bağlı olarak çark yapısıdır. Bunların içinde maliyeti en düşük olan pompa tipi santrifüj pompalardır.

SANTRİFÜJ POMPALARIN

SINIFLANDIRILMASI

üÇark Sayısına Göre;

Tek Kademeli

Çok Kademeli

üÇark Ekseninin Pozisyonuna Göre;

Yatay Milli

Düşey Milli

üÇark Şekline Göre;

Tek Girişli

Çift Girişli (Double Suction)

üEmme Flanşının Pozisyonuna Göre;

Uçtan Emişli (End Suction)

Yandan Emişli (Side Suction)

Bir pompanın hidrolik performansını,hidrolik

ve mekanik tasarımını belirleyen değerler:

üDEBİ : Q (m³/h)

üMANOMETRİK YÜKSEKLİK : H (m)

üDÖNME HIZI : n (d/d)

DEBİ NEDİR ?

• Birim zamanda basılan akışkan hacmi DEBİ dir.

( Debi birimleri: m³ / sn - m³ / h - lt / sn v.s.)

MANOMETRİK YÜKSEKLİK NEDİR ?

• Pompanın 1 kg ağırlığındaki akışkana kazandırdığı enerjiye Manometrik Yükseklik denir.

•

• Manometrik Yükseklik m (Metre Akışkan Yüksekliği) boyutundadır ve üç bölümden oluşur.

1 - Potansiyel Enerji ( Yükseklik) - Hg - ( Geometrik Yükseklik) - ( m)

2 - Basınç Enerjisi -( P / g ) ( g: Pompalanan akışkanın Özgül ağırlığı-( P :kg/m²- g :kg / m³)

3 - Hız Enerjisi - ( V² / 2g ) ( g : Yer Çekimi ivmesi - m/s²)

Hm = Hg + P/ g + V² / 2g veya pompa girişi ve çıkışı arasındaki basınç değerleri ölçülür.

****Manometrik yükseklik kendi içinde potansiyel enerji, basınç enerjisi ve hız enerjisinden oluşur ve aşağıdaki formülle ifade edilir.

Pompanın debisi ve basma yüksekliği pompanın bastığı sıvıya bağlı DEĞİLDİR.

Yani pompa; özgül ağırlığı 1 olan suyu kaç metreye basıyorsa özgül ağırlığı 13,6 olan civayı da, özgül ağırlığı 0,8 olan petrolü de aynı yüksekliğe basar.

(Özgül ağırlık: Bir maddenin birim hacminin ağırlığı ).

Bu sırada değişen pompanın kullandığı güç ve bu manometrik yüksekliğe karşılık gelen basınçtır.

( P = q x g x H )